„Wielki Gatsby” – najważniejsza powieść literatury amerykańskiej

„Wielki Gatsby” autorstwa Francisa Scotta Fitzgeralda to powieść, o której na pewno słyszeliście, jeśli choć trochę interesujecie się literaturą amerykańską. Ta wydana w 1925 roku książka do dzisiaj ma swoich fanów na całym świecie. Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego to właśnie Wielki Gatsby podbił serca Amerykanów? Na to pytanie odpowiemy w naszym dzisiejszym artykule! A jeśli interesujecie się literaturą krajów anglojęzycznych, koniecznie zajrzyjcie na nasze wpisy o literaturze amerykańskiej oraz o literaturze kanadyjskiej.
_

„Wielki Gatsby” jako powieść modernistyczna

Naszą analizę słynnej książki Fitzgeralda postanowiliśmy zacząć od opisania gatunku literackiego, do którego należy „Wielki Gatsby” – czyli właśnie powieści modernistycznej. Powieść modernistyczna była przełomowym momentem w literaturze amerykańskiej, oznaczała ona bowiem całkowite odrzucenie romantycznych sentymentów i zwrócenie uwagi pisarzy na otaczający ich świat. Modernizm powstał na początku XX wieku w skutek szerzącej się industrializacji i globalizacji. Nurt ten skupiał się głównie na kwestionowaniu przyszłości ludzkości, szczególnie po tragedii, jaką była I wojna światowa. Pisarze zainteresowani byli przede wszystkim krytyką społeczeństwa, które według nich dążyło do upadku. Utratę najważniejszych wartości i ideałów podkreślali ironią i satyrą w swoich dziełach. W USA często potępiany był wzrastający kapitalizm oraz degradacja jednostki. Taką właśnie krytykę amerykańskiego społeczeństwa możemy zobaczyć w „Wielkim Gatsbym”.
_

_

Szalone lata dwudzieste w „Wielkim Gatsbym”

Możecie nas teraz zapytać, co tak właściwie krytykuje Scott Fitzgerald w swojej powieści. Najprostszą, a zarazem najbardziej poprawną odpowiedzią, byłyby szalone lata dwudzieste w Ameryce, a więc tak zwana epoka jazzu (ang. the jazz age). Okres ten rozpoczął się około 1918 roku i potrwał do krachu giełdowego w 1929. Krótko mówiąc, epoka ta charakteryzowała się niezwykle prężnym rozwojem amerykańskiej gospodarki, szybkim przyrostem klasy nowobogackiej oraz hucznymi przyjęciami wyprawianymi w rytm muzyki jazzowej (stąd nazwa “epoka jazzu”!). Na pierwszy rzut oka, szalone lata dwudzieste mogłyby się wydawać niezwykle wartościowym okresem w historii USA, co więc w swojej powieści mógł krytykować autor „Wielkiego Gatsbyiego”? Po pierwsze, spadek standardów społecznych, a co za nim idzie, rozwój przestępczości zorganizowanej. Fitzgerald zauważył, że ludzie, którzy pną się po drabinie społecznej, robią to za pomocą nielegalnych środków. Przykładem takiego zachowania jest sam Gatsby, który zbił swoją fortunę na nielegalnej sprzedaży alkoholu w okresie prohibicji. Po drugie, Fitzgerald podjął krytykę jednego z najważniejszych motywów literatury amerykańskiej, a mianowicie tak zwanego “amerykańskiego snu”. Bo czy pieniądze zdobyte nielegalnie pozwolą na spełnienie amerykańskiego snu? Czy sen ten jest w ogóle możliwy do zrealizowania? Postaramy się za chwilę rozwiać wasze wątpliwości!

Kurs języka angielskiego online

Amerykański sen w „Wielkim Gatsbym”

Na samym początku warto by było przypomnieć, czym tak właściwie jest ten słynny amerykański sen. Otóż, jest to idea, która istniała w Stanach Zjednoczonych od samego założenia pierwszych kolonii na kontynencie amerykańskim. Amerykański sen zakłada, że w USA wszystkie marzenia mogą się spełnić, jeśli tylko pracujemy wystarczająco ciężko i prowadzimy dobre życie. W Ameryce możemy, na przykład zbić fortunę, mieć własną ziemię i nie przejmować się rygorystyczną hierarchią społeczną. Jest to kraj, w którym klasa nie istnieje i wszyscy ludzie są równi. Warto zauważyć, że takie ideały przyświecały już podpisanej w 1776 roku deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych. Jak zatem do amerykańskiego snu podchodzi modernistyczny autor Scott Fitzgerald? Okazuje się, że amerykański sen to idea, która przestała istnieć w szalonych latach dwudziestych. Została ona zastąpiona nieustanną pogonią za bogactwem i materialnym trybem życia. W latach dwudziestych liczy się tylko to, ile ktoś posiada, nie to jakim jest człowiekiem. W pewnym stopniu pieniądze i huczne przyjęcia wyparły wszystkie wartości, które przyświecały amerykańskiemu społeczeństwu w przeszłości. Dodatkowo, Fitzgerald podkreśla fakt, że brak hierarchii społecznej w USA to tylko iluzja – w końcu, dlaczego Gatsby nie może być z Daisy, mimo tego, że zdobył fortunę i spełnił swój amerykański sen? Dlatego, że nie jest on wysoko urodzony, a tym samym nigdy nie zostanie na prawdę zaakceptowany wśród wyższych klas społecznych w Ameryce.
_

_

Zielone światło w „Wielkim Gatsbym”

Miłość Gatsbiego do Daisy, której symbolem jest słynne zielone światło na odległym nabrzeżu, gdzie dziewczyna mieszka, jest być może najsłynniejszą metaforą amerykańskiego snu, jaka istnieje w literaturze. Podczas trwania akcji powieści, możemy kilka razy przyłapać Gatsbiego siedzącego samotnie, wpatrującego się w zielone światło. Światło owo przypomina bohaterowi o Daisy, jego miłości życia i napełnia go nadzieją na przyszłość. Kiedy jednak przeanalizujemy ten symbol pod wzglądem motywu amerykańskiego snu, zielone światło nabiera szerszego znaczenia. Jest ono metaforą niemożliwości spełnienia amerykańskiego snu. Zawsze odległe, kusi ono swą poświatą, tak samo jak idea amerykańskiego snu skusiła pierwszych osadników do założenia kolonii na amerykańskim kontynencie. Jednak wiemy, że jest ono nieosiągalne. Gatsbiemu nigdy nie będzie dane być z Daisy, jako że na końcu książki bohater ginie, a dziewczyna nie pojawia się nawet na jego pogrzebie. Tak samo, według Fitzgeralda, idea amerykańskiego snu jest nieosiągalna i pozorna – nikt nie może spełnić swojego amerykańskiego snu w moralnie popsutym społeczeństwie amerykańskim lat dwudziestych.
_

„Wielki Gatsby” – powieść, którą trzeba znać

Nie ulega wątpliwości, że wydana w 1925 roku powieść Francisa Scotta Fitzgeralda jest jedną z najważniejszych pozycji amerykańskiego kanonu literackiego. Mamy nadzieję, że trochę ułatwiliśmy wam interpretację tej modernistycznej książki, albo że zachęciliśmy was do przeczytania „Wielkiego Gatsbiego” po raz pierwszy! Po więcej faktów i ciekawostek na temat literatury anglojęzycznej warto zajrzeć na nasze profile na Facebooku i Instagramie! A dla tych co chcą podnieść swoje umiejętności i kwalifikacji językowe z języka angielskiego na każdym poziomie polecamy zajrzeć w ofertę naszych kursów języka angielskiego online!

Weronika Wylot