Literatura kanadyjska

Literatura kanadyjska to zbiór utworów różnych gatunków powstających na terytorium Kanady. Jest to literatura kraju wielokulturowego, tworzona w różnych językach, na przykład angielskim, francuskim, czy też językach rdzennych mieszkańców. Zastanawiałeś się kiedyś czy znasz jakichś kanadyjskich autorów? Poniżej przedstawiam historię literatury kanadyjskiej, a także najpopularniejsze dzieła Kanadyjczyków!
_

Kanada w pigułce – historia

Rozmawiając o literaturze kanadyjskiej, należy wspomnieć o najważniejszych faktach z historii kraju. Pierwszymi, rdzennymi mieszkańcami Kanady byli Indianie, Inuici i Metysi. W 1534 roku kraj ten stał się kolonią francuską, dlatego wielu Francuzów decydowało się na ten kierunek emigracji. W 1670 roku zaczęli przybywać tutaj także brytyjscy osadnicy. Na początku Brytyjczycy i Francuzi żyli w zgodzie, lecz po kilku latach wybuchła między nimi wojna. Podczas siedmioletniej wojny Wielka Brytania podbiła francuskie kolonie Kanady. 1 lipca 1867 r., wraz z uchwaleniem brytyjskiej ustawy o Ameryce Północnej, Dominium Kanady zostało oficjalnie ustanowione jako samorządna jednostka należąca do Imperium Brytyjskiego. Kraj ten odzyskał niepodległość dopiero w 1931 roku.

Kanada jest krajem wielokulturowym. Zamieszkuje ją wielu obcokrajowców i przybywa tutaj także wielu imigrantów z wszystkich stron świata. Co ważne, Kanada była pierwszym krajem na świecie, który przyjął politykę wielokulturowości!
_

_

Literatura kanadyjska do roku 1900

Pierwszymi ‘pisarzami’ byli odkrywcy, podróżnicy oraz brytyjscy oficerowie i ich żony, którzy zapisywali swoje odczucia dotyczące pobytu w Ameryce Północnej na wykresach, w pamiętnikach, dziennikach i listach.

Najwcześniejsze teksty były opowieściami o podróżach i eksploracjach. Relacje te były pisane prostym językiem i dokumentowały podróże na rozległy, nieznany zachód i północ. Opisywane były także spotkania z Eskimosami i innymi rdzennymi mieszkańcami kraju. Podróże te często były odbywane w imieniu Hudon’s Bay Company i North West Company, czyli firmami zajmującymi się handlem futrem. Przykładem takich utworów to dzieło W. Kaye Lamba – “Listy i dzienniki Simona Frasera, 1806–1808, 1960” (“The Letters and Journals of Simon Fraser, 1806-1808”).

Halifax, miasto w Kanadzie, było miejscem najwcześniejszego rozkwitu literatury w Kanadzie. Pierwsze czasopismo literackie, Nova-Scotia Magazine, ukazało się w tym mieście w 1789 roku. Działalność literacką miasta ożywił napływ lojalistów w czasie rewolucji amerykańskiej oraz energiczny Joseph Howe – dziennikarz, poeta i pierwszy premier Nowej Szkocji. Pod koniec XVIII wieku widoczne były dwa najsilniejsze wpływy na rozwój literatury: czasopisma i prasa literackie oraz silne poczucie regionalizmu.

Większość wczesnych wierszy to pieśni i hymny patriotyczne (na przykład „The Loyal Verses of Joseph Stansbury and Doctor Jonathan Odell, 1860”) lub narracje topograficzne, odzwierciedlające zainteresowanie pierwszych zwiedzających odkryciem i nazwaniem nowej ziemi, a także jej mieszkańców. Literatura kanadyjska cechuje się bardzo dużą ilością utworów tworzonych przez mniejszości, kultury diasporyczne. Imigranci, marzący o nowym raju, ale zamiast tego spotykający realia nieprzewidywalnych rdzennych ludów, ostry klimat oraz nieznaną przyrodę opisywali swoje przeżycia w swoich utworach. Co ważne, Dominium Kanady, utworzone w 1867, wywołało lawinę działań patriotycznych i literackich. W tym czasie tworzyli tak zwani poeci konfederacji, a byli to na przykład Duncan Campbell Scott i Charles G.D. Roberts.
_

Literatura kanadyjska po 1900

Na początku XX wieku popularni poeci, odpowiadając na zainteresowanie czytelników, przedstawiali francusko-kanadyjskie zwyczaje i dialekty. Silna reakcja na Wielki Kryzys, faszyzm i II wojnę światową zdominowała tematy wierszy lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku. W powieściach opublikowanych w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku przenika niepewność formy i tematyki, co znajduje odzwierciedlenie w ich bohaterach, z których większość to wrażliwi i niespokojni artyści lub dzieci. Wielu pisarzy publikujących w latach 60. i 70. podważało tradycyjne konwencje fikcji, przechodząc od realistycznych do surrealistycznych, auto refleksyjnych, feministycznych lub parodystycznych. Chociaż wydarzenia historyczne i badanie miejsca jako źródła wyobraźni pozostały najczęstszymi tematami, formy narracji były jednak eksperymentalne. W latach 80. i 90. pisarze renegocjowali również idee osobiste i narodowe oraz tematy przynależności, przełamując tradycyjne granice zarówno płci, jak i gatunku.

W latach 80. i 90. coraz większą uwagę zwracano również na wielość i różnorodność głosów w całym kraju. W tym okresie pojawiło się wielu pisarzy Pierwszych Narodów, Metysów i Eskimosów. Wielu z tych pisarzy zgłębiało ich ustne tradycje, mity i praktyki kulturowe. Powtarzającym się tematem była bolesna trajektoria jednostki, która negocjuje między kulturami, i walczy z uprzedzeniami rasowym. Obawy te były przedstawiane w zabawny lub parodystyczny sposób, jako literatura protestacyjna. Inne perspektywy dotyczą doświadczeń imigrantów – ich pytania o znaczenie domu i przynależności, ich uczuć kulturowej asymilacji i wyobcowania oraz ich walki międzypokoleniowe.
_

Najpopularniejsze utwory literatury kanadyjskiej to:

Michael Ondaatje – “Angielski Pacjent” (“The English Patient”)

“Angielski Pacjent” ukazuje historię czworga osób, którzy znajdują się w starej włoskiej willi pod koniec drugiej wojny światowej – ofiara poparzenia, pielęgniarka, złodziej i saper. Czytelnicy poznają historię z perspektywy tytułowego Angielskiego Pacjenta, który opowiada o wojnie, pustynnej ekspedycji i utraconej miłości. Powieść porusza temat narodowości i krzywdzących efektów kategoryzowania ludzi biorąc pod uwagę przynależność do danego narodu. To bardzo wzruszająca lektura, którą zdecydowanie warto przeczytać!

L.M. Montgomery – “Ania z Zielonego Wzgórza” (“Anne of Green Gables”)

Tej lektury chyba nikomu nie trzeba opowiadać! Historię rudowłosej i gadatliwej Anny Shirley mieszkającej na Zielonym Wzgórzu zna chyba każdy! Ale czy wiedzieliście, że jest to powieść napisana przez kanadyjską autorkę? Przygody wesołej dziewczynki z sierocińca rozbawiają i rozczulają czytelników na całym świecie, więc jeśli jeszcze jej nie czytaliście… wiecie co zrobić!

Margaret Laurence – “Kamienny Anioł” (“The Stone Angel”)

“Kamienny Anioł” opowiada historię Hagar Shipley, 90-letniej kobiety, która stara się uporać z życiem pełnym nieustępliwości i strat. W powieści dominują motywy dumy i uprzedzeń wywodzących się z klas społecznych. Co więcej, celebruje ona triumf ducha i ukazuje Margaret Laurence u szczytu swoich mocy jako pisarki o niezwykłym rzemiośle i umiejętności wejścia w głąb ludzkiego serca! To kolejna pozycja warta waszej uwagi!

Margaret Atwood – “Opowieść podręcznej” (“The Handmaid’s Tale”)

Akcja rozgrywa się w niedalekiej Nowej Anglii, w silnie patriarchalnym, totalitarnym państwie znanym jako Gilead. Główną postacią i narratorką jest kobieta o imieniu Offred, jedna z grupy zwanej „służącymi”, która została przymusowo przydzielona do rodzenia dzieci dla „dowódców” – panującej klasy mężczyzn. Powieść porusza tematy podporządkowanych kobiet w patriarchalnym społeczeństwie i różne sposoby, za pomocą których stawiają one opór i próbują uzyskać indywidualność i niezależność. Jeśli sam opis was jeszcze nie przekonał, sięgnijcie po „Opowieść podręcznej” i sami się przekonajcie o niesamowitym kunszcie tego utworu!
_

Literatura kanadyjska

Teraz wiecie już wiele na temat literatury kanadyjskiej! Mam nadzieję, że sięgniecie po którąś z wymienionych utworów kanadyjskich autorów! Zapewniam was, że każdy z nich jest warty waszej uwagi! Nie zapomnijcie zajrzeć na naszego bloga, gdzie znajdziecie artykuły poruszające wiele ciekawych tematów! Odwiedźcie także naszego Instagrama!