English for Academic Purposes: co on nim wiemy z badań naukowych?

EAP, czyli Angielski dla Celów Akademickich (English for Academic Purposes), to specjalna dziedzina nauczania języka angielskiego, która skupia się na rozwijaniu umiejętności językowych niezbędnych do studiów akademickich i badań.

Opracowano ją w celu wsparcia osób, które nie są rodzimymi użytkownikami języka angielskiego i przygotowują się do podjęcia studiów wyższych lub zaangażowania się w środowiska akademickie, w których angielski jest głównym językiem nauczania. W niniejszym artykule skupimy się na pracy Olivera Ballance’a i Averil Coxhead pt. „What can corpora tell us about English for Academic Purposes?”, która stanowi cenną podstawę do dalszych rozważań na temat tego obszaru.

Kursy języka angielskiego online >>
_

_

Czym jest EAP?

EAP nie skupia się na ogólnej nauce angielskiego, lecz na ułatwianiu konkretnego i celowego używania języka w akademickim środowisku. Język angielski jest powszechnie używany w celach naukowych przez różnorodne grupy ludzi, dlatego istotne jest zrozumienie kontekstu akademickiego oraz sposobów, w jakie język ten jest wykorzystywany w tej dziedzinie. Często stereotypowy obraz języka akademickiego na uczelniach przedstawiany jest jako język „osób o wysokim statusie korzystających z odmian języka o wysokim statusie”. Jednak nie odzwierciedla to rzeczywistości, ponieważ uczelnie są różnorodne, a nie wszyscy studenci i naukowcy posługują się angielskim jako językiem ojczystym.

Wszyscy mamy pewne wyobrażenie na temat języka „akademickiego”, ale jak precyzyjne są te wyobrażenia? Jeśli EAP ma służyć do przygotowania uczniów do pracy, nauki i/lub życia akademickiego oraz celowego używania języka w anglojęzycznym środowisku akademickim, konieczne jest dokładne zdefiniowanie tych wyobrażeń. Badania korpusowe umożliwiają szczegółową analizę potrzeb w obszarze EAP.

Kursy Academic English >>
_

Jakie informacje przekazały korpusy na temat EAP?

Korpusy oferują niezwykle cenne spojrzenie na złożone wymagania językowe w kontekście akademickim, umożliwiając zarządzanie i analizę rozległych zbiorów danych, które obejmują różnorodne aspekty, takie jak leksyka, rejestr, gatunek i dyskurs.

W roku 2006 Douglas Biber przeprowadził badania, wykorzystując korpusy jako główne narzędzie analizy sposobu używania języka w środowisku akademickim. Analizując korpus składający się z 2,7 miliona słów zarówno mówionych, jak i pisemnych związanych z amerykańskim uniwersytetem, Biber doszedł do wniosku, że istnieje istotna różnica między językiem używanym w mowie, a tym w piśmie, co stanowi kluczowy czynnik determinujący ogólne wzorce językowe w rejestrach uniwersyteckich. W swojej pracy naukowej Biber zwraca również uwagę na znaczenie języka doradczego i zarządzania w kontekstach uniwersyteckich, które wykraczają poza oczywisty język instruktażowy. Podkreśla także istotność języka w wyrażaniu postaw oraz kompleksowość odmian językowych, które korelują z różnymi dyscyplinami akademickimi. Wyniki badań Bibera podkreślają konieczność przeprowadzenia analizy potrzeb w obszarze Angielskiego dla Celów Akademickich (EAP) oraz zachęcają nauczycieli do uwzględnienia oczekiwań uczących się w zakresie zarówno komunikacji mówionej, jak i pisemnej, a także doradczego dyskursu i odpowiednich konwencji społeczności dyskursywnej. W rezultacie korpusy stanowią nieocenione narzędzie dla praktyków EAP, pomagając im identyfikować językowe wymagania stawiane uczącym się w kontekstach akademickich.

Kolejnym istotnym obszarem badawczym opartym na korpusach jest analiza różnych rodzajów tekstów akademickich. W swojej pracy Hilary Nesi i Sheena Gardner (2012) przeprowadziły obszerną analizę korpusu, koncentrując się na gatunkach związanych z pisaniem akademickim przez studentów. Badaczki zidentyfikowały 13 różnych typów zadań i dokładnie przeanalizowały ich funkcje i cele, korzystając z metod analizy dyskursu. Istniejące w tych zdaniach cechy charakterystyczne gatunku odróżniają je od typowych zadań, jakie zwykle spotykamy np. na egzaminach wstępnych na uniwersytet, takich jak esej argumentacyjny oparty na opinii, opisywanie danych skupione na przekazie informacji czy też oświadczenia osobiste. Przeprowadzenie analizy korpusowej tego rodzaju ma ogromne znaczenie, ponieważ pozwala nam lepiej zrozumieć różnorodność językową w kontekście szerokiego spektrum pisemnych i mówionych tekstów, z którymi mogą się spotkać studenci w ramach nauki języka angielskiego w celach akademickich (EAP).

Badania korpusowe – Academic English for International Students & EAP Teachers

Ponadto, badania korpusowe Kena Hylanda (2005) miały znaczący wpływ na rozwój bardziej precyzyjnego obrazu złożoności potrzeb związanych z naukowym pisaniem akademickim (EAP). W swojej pracy Hyland wykorzystuje dane korpusowe w celu podkreślenia powszechnego występowania metadyskursywnego języka, taki jak np. odniesienia do samego siebie w dyskursie naukowym. To odkrycie kwestionuje konwencjonalne pojęcia stylu naukowego, które często zalecają unikanie użycia zaimków osobowych. Dodatkowo, analiza korpusu przeprowadzona przez Hylanda ujawnia różnice w dyskursie naukowym między różnymi dziedzinami nauki, podkreślając, że potrzeby związane z naukowym pisaniem akademickim są kształtowane przez konkretną dziedzinę nauki. Dzięki uwzględnieniu tych czynników możliwe jest rozwinięcie bardziej precyzyjnego zrozumienia wymagań związanych z naukowym pisaniem akademickim w kontekście EAP.

Badania korpusowe mają również istotne znaczenie dla identyfikowania leksykalnych wymagań tekstów akademickich poprzez tworzenie list słów opartych na korpusie. W tej dziedzinie powszechnie stosuje się dwa rodzaje list słów: English for General Academic Purposes (EGAP) oraz English for Specific Academic Purposes (ESAP).

Lista EGAP skupia się na słowach powszechnych we wszystkich dziedzinach nauki. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest Academic Word List (AWL), która identyfikuje słowa występujące często w różnych dziedzinach akademickich i nie stanowiące podstawy słownictwa. Inną wpływową listą jest Academic Vocabulary List (AVL), która również obejmuje słowa często spotykane w tekstach akademickich, ale nie wyklucza bardzo podstawowych słów. Natomiast listy słów ESAP identyfikują słowa często występujące w konkretnych przedmiotach lub dziedzinach, takich jak chemia, medycyna, inżynieria, informatyka i nauki ścisłe.
_

Academic Spoken Word List (ASWL)

Należy również zauważyć, że ostatnie postępy w dziedzinie English for Academic Purposes (EAP) poszerzyły zakres nauki języka angielskiego akademickiego o język mówiony. Przykładem tego jest powstanie Academic Spoken Word List (ASWL), która obejmuje zarówno słownictwo ogólne, jak i specjalistyczne z nauk ścisłych i humanistycznych. Ta lista słów przynosi znaczące korzyści dla uczących się, ponieważ obejmuje około 90% tekstów akademickich w formie mówionej, takich jak wykłady, tutoriale i zajęcia laboratoryjne. Dzięki tym listom słów możliwe jest skuteczniejsze dostosowanie programów nauczania EAP do potrzeb studentów i lepsze przygotowanie ich do akademickiej komunikacji zarówno na piśmie, jak i ustnie.

W ramach badań korpusowych zidentyfikowano również powszechne kolokacje i wyrażenia wielowyrazowe w nauce EAP. Istnieje kilka list akademickich kolokacji ogólnych, takich jak Academic Collocation List, która zawiera 2 469 pozycji, oraz Academic English Collocation List. Dodatkowo, powstała Academic Formulas List, która jest wynikiem połączenia badań korpusowych i konsultacji z nauczycielami języka. Ta lista podzielona jest na formuły pisemne, mówione i wspólne, dostarczając cennych zasobów dla studentów EAP.
_

Jaki wpływ miały korpusy na materiały EAP?

Dotychczasowe badania nad angielskim dla celów akademickich (EAP) skupiały się na analizie zróżnicowania języka naukowego przy użyciu korpusów, co zaowocowało powstaniem różnorodnych zasobów EAP opartych na nich. W niniejszej sekcji zostanie przedstawiony przegląd owych zasobów.

Rozwój platform internetowych przyczynił się do pojawienia się stron, które wykorzystują badania oparte na korpusach w dziedzinie EAP. Jednym z przykładów takiej strony internetowej jest EAP Foundation, która opiera się na badaniach dotyczących słownictwa, w tym Academic Formulas List. Dzięki niej użytkownicy mogą badać występowanie i częstotliwość formuł w swoich tekstach. Innym godnym uwagi źródłem jest strona Academic Word and Phrase, która umożliwia pobranie kopii Academic Vocabulary List (AVL). Dzięki temu można analizować teksty akademickie pod kątem elementów AVL oraz korzystać z linków do interaktywnej strony internetowej, która umożliwia wyszukiwanie w Corpus of Contemporary American English (COCA). Natomiast strona Compleat Lexical Tutor Toma Cobba, znana również jako Lextutor, oferuje różnorodne narzędzia oparte na badaniach. Zawiera analizę tekstu przy użyciu Academic Word List (AWL) Coxheada (2000), a także konkordans, który umożliwia dostęp do brytyjskiego korpusu British Academic Written English (BAWE), brytyjskiego korpusu mówionego (British Academic Spoken English, BASE), a także wyspecjalizowanych korpusów z dziedzin takich jak medycyna, prawo, handel i nauki społeczne.

Badania oparte na korpusach w dziedzinie Angielskiego dla celów akademickich (EAP) miały również znaczący wpływ na materiały edukacyjne, zwłaszcza na słowniki przeznaczone dla uczących się tego języka. Wydawcy słowników skupili się na rozwinięciu zasobów dotyczących słownictwa akademickiego, kolokacji oraz wyjaśnień dotyczących stosowania języka naukowego, aby pomóc osobom uczącym się EAP. Przykładem udanej kooperacji pomiędzy ekspertami od korpusów uczniowskich z Centrum Lingwistyki Korpusowej Języka Angielskiego (Centre for English Corpus Linguistics) a Macmillan Education jest połączenie badań korpusowych z opracowywaniem słowników. Dzięki identyfikacji trudności, z jakimi borykają się piszący akademicy posługujący się drugim językiem, takich jak świadomość rejestrów czy kwestie związane z frazami akademickimi, w drugim wydaniu „Macmillan English Dictionary for Advanced Learners” dodano sekcję z poradami.

Co więcej, badania korpusowe znalazły zastosowanie w podręcznikach EAP, gdzie wprowadzono akademickie listy słów do tekstów oraz ćwiczeń z czytania. Jednakże takie wykorzystanie wyników badań nie jest tak powszechne, jak można by się spodziewać. Przykładowo, spośród 16 przeanalizowanych podręczników EAP/ESP, tylko trzy poświęciły uwagę na zwroty i słownictwo związane z umiejętnościami mówienia akademickiego. Podobnie badania przeprowadzone przez Don Millera (2011) wykazały, że podręczniki ESL zawierają więcej treści narracyjnych i mniej słownictwa akademickiego w porównaniu do podręczników stosowanych na uniwersytetach.

Rozwój narzędzi do pisania opartych na korpusach stanowi inną obiecującą perspektywę wykorzystania korpusów w dziedzinie angielskiego dla celów akademickich (EAP). Oprogramowanie tego rodzaju dostarcza użytkownikom w czasie rzeczywistym sugestii dotyczących trafnych kolokacji, co daje wielką korzyść dla piszących w obszarze EAP. Owe wskazówki są generowane przy użyciu zaawansowanej analizy korpusowej. Dzięki owemu narzędziu piszący w EAP zyskują profesjonalne wsparcie, które pozwala na tworzenie tekstów o wyższej jakości.
_

W jaki sposób nauczyciele mogą wykorzystywać korpusy do analizy potrzeb EAP?

Narzędzia korpusowe mają szerokie zastosowanie nie tylko w opisach dyskursu akademickiego i materiałach w języku angielskim do celów akademickich (EAP), ale również mogą być bezpośrednio wykorzystywane przez nauczycieli EAP. Istnieją dwa główne sposoby, w jakie nauczyciele EAP mogą korzystać z korpusów: analiza języka uczącego się oraz analiza języka docelowego.

Narzędzia korpusowe, dzięki automatyzacji indeksowania i zliczania cech językowych w tekście, umożliwiają podejście oparte na danych do analizy potrzeb. Dzięki nim specjaliści EAP oszczędzają czas, ponieważ mogą szybko analizować duże ilości danych, co w przeciwnym razie byłoby niepraktyczne do wykonania ręcznie. Korpusy oferują również cenne spostrzeżenia dla EAP, dostarczając częstotliwości słów i miar kluczowych, które pomagają określić, czy pewne cechy są typowe dla dyskursu akademickiego. Na przykład, porównując różne obszary, takie jak rozmowy TED i wykłady akademickie, można zidentyfikować podobieństwa i różnice językowe. Dodatkowo, poszczególne teksty mogą być analizowane i porównywane z korpusem (bezpośrednio lub z danymi opisanymi w odpowiedniej literaturze), co pomaga nauczycielom podejmować decyzje dotyczące reprezentatywności potencjalnego tekstu dla obszaru docelowego lub zgodności wyników ucznia z nim.

Z kolei, analiza kolokacji, n-gramów, skipgramów i konkgramów okazuje się również cenna w EAP z kilku powodów. Po pierwsze, pomaga to w wyjaśnieniu znaczenia poszczególnych form słów poprzez badanie ich kolokacji. Po drugie, zrozumienie metadyskursu i znaczników dyskursu jest lepsze dzięki uwzględnieniu współwystępujących form wyrazów, a nie pojedynczych słów. Ponadto, specjalistyczna leksyka akademicka często obejmuje specyficzne kolokacje, takie jak „adjusted gross income” czy „vocabulary coverage level”. Dzięki temu możliwe jest lepsze zrozumienie kontekstu i precyzyjne użycie terminologii związanej z daną dziedziną nauki. Oprócz tego, analiza ilościowa korpusu EAP poprzez konkordancję umożliwia łatwą identyfikację i ilustrację konkretnych cech językowych w użyciu, co jest szczególnie przydatne dla osób zajmujących się EAP podczas przeprowadzania analizy rejestru lub gatunków literackich/językowych.

Jeśli chodzi o osoby uczące się, korpusy mogą być tworzone w celu przedstawienia języka, który są w stanie wyprodukować przed lub w trakcie kursu, jako ocena lub część ich portfolio pracy. Tego typu teksty mogą zapewnić informacje na temat aktualnych umiejętności uczniów, a także służyć jako wskaźnik ich postępów. W kontekście docelowym użycia, korpusy mogą obejmować publikowane materiały, notatki z kursów lub prace wcześniejszych uczniów EAP, którzy z powodzeniem ukończyli program. Połączone z informacjami o bieżących umiejętnościach uczniów, te korpusy mogą dostarczyć wskazówek dotyczących języka, który uczniowie powinni rozwijać. Dlatego po wyborze i przetworzeniu tekstów, nauczyciele EAP mogą wykorzystać analizy do dostosowania testów, materiałów i oceniania wyników uczniów. Jest to szczególnie korzystne w kontekstach EAP, gdzie konkretne dziedziny językowe są dobrze zdefiniowane, ponieważ mało prawdopodobne jest, aby komercyjnie produkowane materiały były dostępne dla konkretnego obszaru EAP. Proponuje się dwa podejścia: tworzenie nowych materiałów lub modyfikowanie istniejących na podstawie analizy korpusu, a także bezpośrednie wykorzystanie tekstów jako zasobów w nauczaniu opartym na danych.
_

Jak uczniowie mogą korzystać z korpusów w EAP?

Wykorzystanie korpusów i narzędzi korpusowych w pracy EAP ma zastosowanie nie tylko dla nauczycieli, ale również dla uczących się. Istnieją dwie główne motywacje, które skłaniają do zachęcania uczniów do korzystania z tych zasobów. Po pierwsze, korpusy mają potencjał dostarczania uczącym się materiałów na bardzo wysokim poziomie specjalizacji, które najlepiej odpowiadają ich potrzebom. Po drugie, korzystanie z korpusów i narzędzi korpusowych promuje samodzielne, indukcyjne podejście do nauki języka oparte na danych.

Jednym z wyzwań, które towarzyszą pracy w obszarze EAP, jest osiągnięcie odpowiedniej specyficzności. Studenci, uczący się w różnych kontekstach EAP, stykają się z różnorodnymi dziedzinami akademickimi, co utrudnia określenie konkretnej dziedziny językowej, na którą powinni się skoncentrować. Dyskurs akademicki w publicznie dostępnych korpusach może być zbyt ogólny lub zbyt specyficzny dla konkretnego kontekstu. Nawet jeśli nauczyciele tworzą korpusy lub zbiory tekstów dla swoich klas, użyteczność tych zasobów dla studentów zależy od stopnia jednorodności lub zróżnicowania grupy. W związku z tym niektórzy badacze sugerują, aby studenci tworzyli własne korpusy. Taka metoda pozwala każdemu uczącemu się dostosować zasoby do swoich konkretnych potrzeb i przynosiła pozytywne rezultaty w dotychczasowych badaniach. Należy jednak zauważyć, że owe projekty korpusowe były prowadzone z zaawansowanymi uczniami, którzy mieli jasno określone cele językowe, takie jak napisanie pracy dyplomowej w swojej specjalistycznej dziedzinie. Pozostaje jednak niepewne, czy takie podejście jest wykonalne w innych kontekstach.

Korzystanie z korpusów w nauce języka daje również uczniom możliwość zastosowania indukcyjnego podejścia, opartego na danych. Mimo że w nauczaniu języków obcych dominuje podejście oparte na regułach, często występuje rozbieżność między teorią a rzeczywistym użyciem języka. Przedstawiciele dziedziny uczenia się opartego na danych (DDL) zachęcają uczniów do eksploracji korpusów w celu znalezienia odpowiedzi na własne pytania dotyczące funkcjonowania języka. Tim Johns, uważany za twórcę terminu DDL, przedstawia różne modele tego podejścia w swoich publikacjach. Ostatnie metaanalizy potwierdzają, że zastosowanie DDL przynosi pozytywne efekty, co sprawia, że korpusy stają się coraz bardziej cenionym narzędziem dla nauczycieli i uczniów, otwierając nowe możliwości poznawania i praktykowania języka w kontekście rzeczywistego użycia.

Ponadto, badania przeprowadzone przez Olivera Ballance’a (2017) dotyczące różnych typów użytkowników korpusów i ich preferencji w zakresie korzystania z nich sugerują istnienie dwóch podstawowych modeli: analizy i odniesienia. Analiza polega na wykorzystaniu cytatów słów kluczowych w kontekście (KWIC) z dużych, ogólnych korpusów w celu identyfikacji wzorców współwystępowania, podczas gdy odniesienie polega na wykorzystaniu cytatów z małych, wąskich korpusów w celu porównania z zewnętrznymi źródłami. Badania Ballance’a wykazały, że badacze języka korpusowego i nauczyciele preferują podejście analityczne, podczas gdy uczący się, tłumacze i użytkownicy referencyjni preferują podejście referencyjne. Na podstawie tych ustaleń Ballance argumentuje, że osoby uczące się powinny domyślnie korzystać z podejścia referencyjnego, które bardziej odpowiada ich celom i jest potencjalnie mniej wymagające poznawczo. W rezultacie korpusy mogą stanowić cenną pomoc w nauce języka angielskiego dla celów akademickich (EAP), ułatwiając skierowane i celowe uczenie się oraz nauczanie w tej konkretniej dziedzinie.
_

English for Academic Purposes: co on nim wiemy z badań naukowych? – podsumowanie

Artykuł „What can corpora tell us about English for Academic Purposes?” prezentuje istotne informacje dotyczące angielskiego dla celów akademickich (EAP). Korpusy językowe umożliwiły szczegółową analizę potrzeb językowych w obszarze EAP, zidentyfikowanie różnic między językiem mówionym i pisemnym, analizę gatunków i dyskursu akademickiego oraz identyfikację leksykalnych wymagań w tekstach akademickich. Dzięki badaniom korpusowym opracowano również różnorodne zasoby EAP, takie jak ogólne i specjalistyczne listy słów, kolokacje akademickie oraz platformy internetowe wspierające naukę EAP. Ponadto, badania naukowe w obszarze EAP przyczyniły się do lepszego zrozumienia językowych wymagań środowiska akademickiego, dostarczając praktyczne narzędzia dla nauczycieli i uczących się. W szczególności, korpusy dostarczają szczegółowych danych, które umożliwiają lepsze zrozumienie specyfiki języka akademickiego oraz skuteczniejsze przygotowanie studentów do pracy w anglojęzycznym środowisku akademickim.

Jeśli pragniesz pogłębić swoją wiedzę na temat języka angielskiego oraz innych języków obcych, to blog choices® jest miejscem dla Ciebie! Znajdziesz tam wiele interesujących artykułów, które na pewno zainteresują każdego pasjonata języków obcych. Co więcej, profile choices®  na Instagramie i Facebooku oferują wiele inspiracji i ciekawostek związanych z językami obcymi. Jeśli jednak chcesz nie tylko zdobywać wiedzę, ale także rozwijać swoje umiejętności językowe, zapisz się na kursy językowe choices® i opanuj angielski lub inne języki obce, zdobywając cenną praktykę w komunikowaniu się w języku obcym!
______________________-

Źródła:

Biber, D. 2006. University Language: A Corpus-Based Study of Spoken and Written Registers. Amsterdam: John Benjamins.

Nesi, H. and Gardner, S. 2012. Genres across the Disciplines: Student Writing in Higher Education. Cambridge: Cambridge University Press.

Ballance, O. J. 2017. “Pedagogical Models of Concordance Use: Correlations Between  Concordance User Preferences”, Computer Assisted Language Learning 30, 3-4: 259–83.

Ballance, Oliver, and Averil Coxhead. 2022. “What can corpora tell us about English for Academic Purposes?”, The Routledge Handbook of Corpus Linguistics. 405-415.

Johns, T. 2002. “Data-Driven Learning: The Perpetual Challenge”, Teaching and Learning by Doing Corpus Analysis. Amsterdam: Rodopi.

Miller, D. 2011. “ESL Reading Textbooks vs. University Textbooks: Are We Giving Our Students the Input They May Need?”, English for Academic Purposes 10: 32–46.