Stacja Bałkany, kolejny przystanek

Jeśli kiedyś szukaliście informacji na temat podróży na Bałkany, na pewno natknęliście się na jego bloga. Bałkany i Kaukaz zna jak własną kieszeń, a dziś, dzieli się swoimi wspomnieniami i doświadczeniem z nami. Z Marcinem, autorem popularnego bloga Stacja Bałkany, rozmawiają Anna Soloch i Łukasz Pakuła.

Anna: Jak zaczęła się Twoja przygoda z podróżowaniem?

Marcin: Moja przygoda z podróżowaniem zaczęła się w 1990 roku. Miałem wówczas 9 lat. Mój tata właśnie zaczął pracę w Moskwie, wtedy jeszcze w stolicy Związku Radzieckiego. Pracował tam 4 lata i razem z mamą i bratem jeździliśmy tam w każde ferie i wakacje, na okres miesiąca lub dwóch. Podróżowaliśmy tam drogą lądową, bo jak wiadomo, samoloty w tamtych czasach były dla nas finansową abstrakcją. Jechaliśmy autobusem z Rzeszowa do Lwowa, a z Lwowa prawie 24 godziny pociągiem do Moskwy przez Kijów. I tak to się wszystko zaczęło. Uwielbiałem te podróże i tak mi już zostało. Nieco później, bo w momencie w którym poszedłem na studia, zacząłem trochę jeździć po Polsce, a gdy, już jako absolwent, wyjechałem do Anglii do pracy, wreszcie miałem pieniądze, by udać się nieco dalej.

A: A skąd miłość do Bałkanów?

M: Zawsze chciałem pojechać do byłej Jugosławii, bo rodzice wspominali jeszcze z czasów PRLu tę byłą Jugosławię jako takie miejsce wyśnione, na które nigdy ich nie było stać. Za czasów mojej pracy w Anglii zwiedziłem Francję, Szwajcarię, Włochy, Szkocję – podobało mi się, jednak to nie było to. Zacząłem kupować książki podróżnicze, przewodniki i stwierdziłem, że właśnie Bałkany to może być coś co mnie wkręci i że chciałbym pojechać gdzieś, gdzie nie jeździ nikt, do miejsca, które nie jest popularne. Dlatego w 2006 i 2007 roku pojechałem do Serbii i Czarnogóry. I trafiłem w sedno, bo w 2006 roku byłem jedynym cudzoziemcem w pociągu z Belgradu do Czarnogóry. Z kolei, gdy w maju 2007 roku jechałem do Serbii z Budapesztu, na granicy węgiersko-serbskiej zostałem jedyną osobą w wagonie. Bałkany wtedy to był dla mnie taki zew przygody i coś kompletnie innego, co znałem do tej pory.
_

Autor zdjęcia Marcin Gorzelnik, “Most graniczny na Ingurii – most łączący Abchazję z Gruzją”

A: Jakie rady dałbyś czytelnikom, którzy chcieliby pójść w Twoje ślady i tak jak Ty zwiedzić Bałkany na własną rękę? Co trzeba wiedzieć zanim się tam wybierzemy?

M: Gdy ja zaczynałem, nie było blogów podróżniczych. Wszystkiego trzeba było szukać w książkach, albo na miejscu na stacji w Belgradzie dopiero okazywało się, o której będzie następny pociąg i dokąd nas zawiezie. Teraz jest dużo łatwiej, wszystko można znaleźć w internecie i nie trzeba wiadomości zdobywać samemu ani czytać przewodników. Więc jedyną radą jaką mogę dać jest po prostu się nie bać! Jeśli ktoś chce zobaczyć najpiękniejsze – według mnie- miejsca w Europie, to wystarczy się zdecydować, być odważnym i kupić bilet na samolot.

Zobacz więcej

A: A propos strachu… Czy zdarzyły Ci się jakieś niebezpieczne lub nieprzyjemne sytuacje podczas Twoich podróży?

M: Tak, ale nie na Bałkanach. Kiedyś w Rumunii goniły mnie bezpańskie psy i przyznaję, że tych 15 lat temu napędziły mi niezłego stracha. Wówczas bezdomne psy były ogromnym problemem w Rumunii i nawet w przewodniku można było przeczytać, ile to osób rocznie ginie od pogryzienia przez nie.

Inną taką sytuacją, gdzie nie czułem się bezpiecznie, było podczas przekraczania granicy między Gruzją a Abchazją. Abchazja to autonomiczna republika, która się zbuntowała na początku lat 90 i jest obecnie państwem nieuznawanym przez większość krajów. Ten region dalej wygląda jakby toczyła się tam wojna. Wybitnie przypomina o tym wojsko cały czas stacjonujące na granicy. My też byliśmy wówczas przesłuchiwani przez wojsko rosyjskie, oczywiście po rosyjsku.

Była jeszcze Aksamitna Rewolucja w Erywaniu w 2018 roku, kiedy to Ormianie obalili tamtejszego prezydenta. I chociaż teoretycznie była to pokojowa rewolucja, gdy znalazłem się wśród stu tysięcy Ormian na ulicy, mimo tej całej atmosfery wielkiego święta, nie czułem się bezpiecznie. Zdawało mi się, że w jednym momencie może się to odmienić i pójść w kierunku siłowego rozwiązania tej rewolucji przez władzę.

Zobacz więcej

A: Jaki jest najdziwniejszy obyczaj, który zaobserwowałeś podczas swoich podróży?

M: Zawsze mnie dziwi w Serbii to, że Serbowie mają taki przesąd, że centralne ogrzewanie jest szkodliwe dla zdrowia. Owszem, w miastach takich jak Nowy Sad czy Belgrad ono jest wszędzie, ale już w mniejszych miastach, nawet takich 100 tysięcznych, rzadkością jest znalezienie mieszkania, które miałoby centralne ogrzewanie. Serbowie wolą palić drewnem w piecykach i kozach i już we wrześniu, październiku to całe drewno się tnie, zwozi i suszy w przygotowaniu na zimę. Jesienią nierzadko ukaże się naszym oczom widok drewna poustawianego w rzędach pod czteropiętrowym blokiem mieszkalnym. Stacja Bałkany blog.
_
Stacja Bałkany
Autor zdjęcia Marcin Gorzelnik, “rynek warzywny w Serbii”

Inną rzeczą, która mnie zdziwiła jest to, że w Serbii i Macedonii, dość często na balkonach można spotkać ołtarzyki poświęcone Marszałkowi Tito – byłemu przywódcy Jugosławii. Zwłaszcza starsi mieszkańcy często przyozdabiają swoje balkony girlandami kwiatów, flagą byłej Jugosławii, czerwonymi gwiazdami, z wielkim portretem Marszałka w środku.

Łukasz: Przez żołądek do serca, czyli… Twoje ulubione danie kuchni bałkańskiej oraz najbardziej nietypowe danie, które jadłeś?

M: Jeśli chodzi o ulubione, to pierwsze jakie mi przychodzi do głowy to sałatka szopska. Jej składniki to pomidory, ser sirene, ogórek, papryka oraz cebula. Może nie jest to najbardziej oryginalne danie, ale macedońskie pomidory uchodzą za najlepsze na świecie i smakują zupełnie inaczej niż te w Polsce i przez to też, nawet najbardziej banalne danie smakuje na Bałkanach kompletnie inaczej.

Z kolei najdziwniejsze jakie widziałem, bo sam nie zdecydowałem się tego zjeść, to pozycja w menu w Albanii pod nazwą „baby goat head”, czyli głowa koźlątka. Poza tym, raz w Belgradzie zdarzyło mi się jeść ždrepčevi ćevapi, czyli rolowane kotleciki z koniny. Nie wiedziałem zamawiając wtedy, że „ždrepčevi” oznacza przymiotnik końskie i o tym fakcie dowiedziałem się dopiero znacznie później.

A: Bałkany to konglomerat kultur i krajów więc chętnie dowiemy się, jaki jest ulubiony kraj bałkański.

M: Byłaby nim prawdopodobnie Serbia. Jest ona wciąż nieprzetartym szlakiem, a Serbowie są ludźmi o ogromny sercu i zawsze można liczyć na ich pomoc. Będąc tam, czujesz się trochę jakbyś się cofnął w czasie do lat 90, bo wciąż pozostaje zacofana ekonomicznie w stosunku do Polski o te jakieś 30-20 lat.

Z kolei najpiękniejszym krajem zdecydowanie jest Czarnogóra, a najlepsze jedzenie jest w Macedonii.

Ł: Porozmawiajmy trochę o językach. Mówisz po serbsku?

M: Mówię to trochę za dużo powiedziane. Starałem się sam nauczyć serbskiego z książek. Jest to język wbrew pozorom bardzo podobny do języka polskiego i po pewnym osłuchaniu, można bardzo wiele zrozumieć. Rozumiem mniej więcej 70 procent tego co słyszę albo czytam. Uważam, że to język bardzo prosty dla Polaka, dużo prostszy niż na przykład czeski, bo czeski po tym pozornym podobieństwie jest jednak do nauczenia dość trudny, zwłaszcza pod względem gramatycznym.

Jeśli pokusić się o porównanie serbskiego do innego języka, widzę pewne podobieństwo do polskiego z czasów średniowiecza. Wówczas były to prawie te same języki, dopiero później nasz język zaczął się dość mocno zmieniać, podczas gdy serbski pozostał praktycznie bez większych zmian. Przynajmniej na tyle pozwala mi ocenić moja amatorska wiedza językoznawcza.
_
Stacja Bałkany
Autor zdjęcia Marcin Gorzelnik, “zatoka Kotorska”

Dodatkowo, Serbowie mówią na ogół bardzo dokładnie i powoli, co bardzo ułatwia zrozumienie ich. Gdy byłem w Serbii i Czarnogórze po raz pierwszy, wracając pociągiem z Czarnogóry jechałem w jednym przedziale z panią, która była emerytowaną nauczycielką wf-u ze szkoły średniej. Podróż z Podgoricy do Belgradu trwała jakieś 10 godzin, z czego 8 godzin spędziliśmy rozmawiając ze sobą. Ona po serbsku, ja po polsku.

A: Sugerujesz, że jadąc na Bałkany powinniśmy raczej próbować porozumieć się po polsku niż po angielsku?

M: Można po angielsku, jeśli ktoś się boi, że nie zrozumie serbskiego. Na pewno porozumiemy się z młodszym pokoleniem, zwłaszcza w Chorwacji, gdzie po angielsku ze spokojem się dogadamy. Ale w Macedonii, z ludźmi powyżej czterdziestki…W tym aspekcie myślę, że łatwiej byłoby powoli po polsku. Z doświadczenia wiem, że nawet jeśli zaczynałem z kimś rozmowę po angielsku, to często ta osoba sama chciała przechodzić na serbski.

Ł: Czyli języka angielskiego raczej nie usłyszymy na ulicach?

M: Raczej nie, chociaż jak wspominałem młodsze pokolenie na pewno zna angielski. To co mnie jednak zdziwiło, to fakt, że nie raz podróżując busem z jednego końca kraju na drugi w Serbii, Macedonii lub Bośni, przez całą podróż nie usłyszałem w radiu ani jednej piosenki po angielsku!

A: A jak wyglądają na dzień dzisiejszy różnice między chorwackim a serbskim? Dużo się zmieniło od czasu rozpadu Jugosławii?

M: To wciąż te same języki. Jedyna różnica jest taka, że serbski tradycyjnie zapisuje się w cyrylicy, a chorwacki alfabetem łacińskim. Osobiście mam wrażenie, że Chorwaci mówią dużo szybciej i trochę inaczej akcentują wyrazy. Kolega, który jest Bośniakiem, opowiadał mi, że kiedyś poszedł do kina na chorwacki film i gdy tylko widownia zobaczyła, że dodano do niego serbskie napisy, rozległy się salwy śmiechu. Podobno różnica między serbskim a chorwackim w momencie rozpadu Jugosławii wynosiła zaledwie około 200 słów, dlatego też napisy były całkowicie zbędne dla zrozumienia filmu, a Serb, czy jak w tym przypadku Bośniak, nie będzie miał żadnego problemu ze zrozumieniem Chorwata.

Byłem kiedyś na wycieczce po zatoce Kotorskiej i na samym początku przewodniczka oznajmiła nam, że będzie mówić po rosyjsku, angielsku, a gdy przyszło do tego czy użyje chorwackiego, serbskiego, bośniackiego czy czarnogórskiego, powiedziała po prostu „oraz w naszym języku” i myślę, że to najlepsze podsumowanie tej kwestii językowej.

A: A Macedończyk lub Albańczyk porozumie się z Serbem?

M: Macedończyk tak, bo macedoński jest wbrew pozorom bardzo podobny do serbskiego i sam wszędzie się dogaduję w Macedonii po serbsku. Z Albańczykiem będzie gorzej, bo albański pochodzi z zupełnie innej rodziny językowej. Z drugiej strony jednak, wielu Albańczyków zna serbski, bo albo w Kosowie uczyli się serbskiego obowiązkowo do czasu rozpadu Jugosławii, albo jak w przypadku Szkodry czy innych terenów przygranicznych północnej Albanii, za czasów komunizmu odbierali nielegalnie Jugosłowiańską telewizję i uczyli się serbskiego oglądając ją.

Zobacz więcej

A: Zdarzyły Ci się jakieś śmieszne sytuacje językowe wynikające z nieporozumienia lub subtelnych różnic między językami?

M: Niektóre słowa mogą być inaczej odebrane. I tak na przykład „vredny” w Serbii oznacza kogoś wartościowego, pracowitego, „żena” to kobieta, nie żona, „godine” to rok, nie godzina. Dzień dobry używane przed południem to po serbsku „dobro jutro”. To co może również zdziwić, to chłopacy nazywający samych siebie na Bałkanach frajerami, gdzie tam oznacza to fajnego faceta, równego gościa.

A: To na zakończenie, pochwal się czytelnikom swoimi najbliższymi planami podróżniczymi.

M: Planuję najpierw spędzić po dwa tygodnie w Albanii, potem w Czarnogórze, następnie w Bośni i na koniec w Serbii. W czerwcu chciałbym polecieć do Kazachstanu, a w lipcu do Rosji, chociaż oczywiście te wszystkie plany są podyktowane trwającą obecnie pandemią.

A: Trzymamy kciuki, że wszystkie plany uda się zrealizować. Dziękujemy za udzielenie wywiadu.

Stacja Bałkany to najpopularniejszy i niekomercyjny blog podróżniczy w Polsce. Wszystkich Was zapraszamy serdecznie do odwiedzenia i śledzenia bloga Marcina oraz naszego choicowego Facebooka i Instagrama

Od początku istnienia choices® wiedzieliśmy, że nauczanie języków obcych online będzie z każdym rokiem zyskiwać coraz bardziej na popularności, ponieważ zalet kursów językowych online nie przebije żaden kurs stacjonarny! Można śmiało powiedzieć, że kursy online to już standard! Wierzymy w najlepsze wybory i właśnie dlatego takie wam proponujemy!

Sprawdź nasze kursy językowe!

Kursy języka angielskiego ➔

Kursy języka duńskiego ➔

Kursy język francuskiego ➔

Kursy języka hiszpańskiego ➔

Kursy język japońskiego ➔

Kursy języka niemieckiego 

Kursy języka norweskiego 

Kursy języka rosyjskiego 

Kurs języka szwedzkiego

Kursy języka włoskiego 

Formularz zgłoszeniowy

Zadzwoń do nas +48 733 222 022 lub zostaw nam swoje namiary. Skontaktujemy się z Tobą niebawem!

Najnowsze wpisy

Skontaktuj się z nami, a my dokonamy wyceny!

Zadzwoń do nas +48 733 222 022 lub zostaw nam swoje namiary. Skontaktujemy się z Tobą niebawem!

Anna Soloch

Anna Soloch

Specjalistka od administracji w CHOICES, zawsze pomocna i gotowa do działania. Prywatnie pasjonatka języków obcych, w wolnych chwilach uwielbia czytać książki, tańczyć na rurze i grać w gry komputerowe.

Łukasz Pakuła

Specjalista od nauczania języka angielskiego jako obcego o wszechstronnych zainteresowaniach. Ciekawy świata i spragniony odkrywania nowych zakątków świata i poszerzania swojej wiedzy. Entuzjasta nauki o językach — językoznawstwa i aktywny naukowiec i autor artykułów naukowych i podręczników akademickich.
Łukasz Pakuła