Gibraltar: czym jest i gdzie jest położony?

Gibraltar to Brytyjskie Terytorium Zamorskie położone na południowym krańcu Półwyspu Iberyjskiego. Graniczy od północy z Hiszpanią, a jego powierzchnia wynosi 6,7 km². Słynie przede wszystkim ze Skały Gibraltarskiej, która kształtuje tamtejszy krajobraz. U stóp góry znajduje się gęsto zaludniony obszar (zamieszkiwany przez ok. 30 000 mieszkańców).

Jego nazwa pochodzi od arabskiego: Jabal Ṭāriq (Góra Tarik), na cześć Ṭāriq ibn Ziyāda, który zdobył półwysep w 711 roku.

Miejsce to ma ogromne znaczenie strategiczne, ponieważ z tego miejsca marynarka wojenna może kontrolować żeglugę do i z Morza Śródziemnego (jest to jedyne wejście do Morza Śródziemnego z Oceanu Atlantyckiego)- większość komunikacji morskiej pochodzi z Azji po przepłynięciu przez Kanał Sueski. Z tego powodu Wielka Brytania, kluczowy członek NATO, ma tam bazę morską i wojskową.
_

Historia Gibraltaru

Muzułmański dowódca Ṭāriq ibn Ziyād zdobył Gibraltar w 711 roku, po czym miejsce to było utrzymywane jako forteca przez wszystkich kolejnych okupantów. Okupacja muzułmańska została trwale zakończona przez Hiszpanów w 1462 r., a następnie Izabela I przyłączyła Gibraltar do Hiszpanii w 1501 r. Jednak w 1704 r., Podczas wojny o sukcesję hiszpańską, Sir George Rooke zdobył Gibraltar dla Brytyjczyków, a Hiszpania formalnie scedowała go na Wielką Brytanię zgodnie z warunkami traktatu utrechckiego z 1713 r. Hiszpanie podjęli jednak kilka prób odzyskania Gibraltaru, przede wszystkim w przedłużającym się, ale nieudanym wielkim oblężeniu wojskowym, które trwało od 1779 do 1783 r. W 1830 r. Gibraltar stał się kolonią brytyjską. Otwarcie Kanału Sueskiego (1869) wzmogło brytyjską determinację utrzymania Gibraltaru, ponieważ Morze Śródziemne było głównym szlakiem prowadzącym do brytyjskich kolonii w Afryce Wschodniej i południowej Azji.
_

_

Na początku XX wieku w “skale” wydrążono tunel, aby ułatwić komunikację między wschodnią i zachodnią stroną półwyspu, a wydobyty materiał wykorzystano do odzyskania 26 hektarów z morza, w celu poszerzenia ciasnego obszaru.

W latach sześćdziesiątych rząd hiszpański zintensyfikował swoje żądania „dekolonizacji” Gibraltaru. W 1967 r.  w referendum mając do wyboru suwerenność Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii; w rezultacie uzyskano większość głosów pro-brytyjskich (12 138 głosów do 44). Nowa konstytucja, którą Wielka Brytania wprowadziła dla Gibraltaru w 1969roku, wyraźnie potwierdziła powiązania Gibraltaru z Wielką Brytanią, jednocześnie przyznając jej pełny samorząd wewnętrzny. W odpowiedzi Hiszpania zamknęła granicę z Gibraltarem, pozbawiając go tym samym hiszpańskiego handlu i siły roboczej. Hiszpania zniosła blokadę graniczną w 1985 roku.
_

Gibraltar w XXI wieku

Gibraltar pozostaje źródłem konfliktu między rządami Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. W niewiążącym referendum w 2002 r., 99 procent wyborców Gibraltaru odrzuciło wspólną suwerenność brytyjsko-hiszpańską. W 2004 r. utworzenie Trójstronnego Forum Dialogu, skupiającego przedstawicieli rządów Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Gibraltaru, pomogło złagodzić napięcia. W 2009 r. trójstronne spotkanie w Gibraltarze było pierwszym od 1704 r., kiedy hiszpański minister odwiedził to terytorium. W sierpniu 2013 r. spór o prawa do połowów doprowadził hiszpański rząd do zaostrzenia kontroli granicznych na Gibraltarze; Wielka Brytania skrytykowała to posunięcie jako naruszenie przepisów UE regulujących swobodę przemieszczania się.
_

Port lotniczy Gibraltar – jeden z najniebezpieczniejszych w Europie

Lotnisko Gibraltar, czasami nazywane lotniskiem North Front Airport, jest uważane za najbardziej niebezpieczne lotnisko w Europie. Położony zaledwie 500 metrów od centrum Gibraltaru pas startowy tego lotniska przecina całe miasto. Jednym z bardziej przerażających aspektów tego lotniska jest to, że przez pas startowy przebiega ruchliwa ulica Winston Churchill Avenue. Z tego powodu, gdy samolot ląduje lub startuje, droga musi być zamknięta. Lotnisko Gibraltar było pierwotnie lotniskiem awaryjnym dla brytyjskiej marynarki wojennej. Dziś służy do przewożenia ładunków na ten obszar i przywożenia turystów.
_

Pomnik Władysława Sikorskiego w Gibraltarze

Tablica pamiątkowa Sikorskiego znajdowała się pierwotnie na wschodnim krańcu pasa startowego i została odsłonięta 12 stycznia 1945 r. Została przeniesiona do Europa Point (najbardziej wysuniętego na południe punktu Gibraltaru) i sfinansowana przez Rzeczpospolitą Polskę. Generał Władysław Sikorski, pierwszy premier i pierwszy naczelny dowódca polskiej armii na uchodźstwie w latach 1939–1943, był w tym czasie symbolem trwającego nadal polskiego oporu wobec nazistów, pomimo utraty własnego terytorium.

Sikorski był symbolem polskich nadziei na zwycięstwo i odzyskanie niepodległości. Zatrzymał się w Gibraltarze w drodze powrotnej do Londynu po odbyciu inspekcji w Armii Polskiej na Wschodzie. Bohater stracił jednak życie w tragicznej katastrofie lotniczej 4 lipca 1943 r. gdy jego samolot B-24 Liberator startował z Gibraltaru, a następnie który runął do morza 16 sekund po odlocie.

W katedrze rzymskokatolickiej przy Main Street znajduje się również pomnik ku czci tego polskiego patrioty – znajduje się on przy lewym ołtarzu. Na tunelach „Great Siege Tunnels” znajdują się również dwie tablice, jedna w języku angielskim, a druga w języku polskim, ponieważ jedyny świadek wypadku obserwował wydarzenie ze stanowiska obserwacyjnego na końcu tunelu.

Chcesz poznać więcej ciekawych faktów? Przeczytaj inne artykuły na naszym blogu a także zaobserwuj naszą stronę na Facebook’u, gdzie czeka na ciebie ogromna dawka nowej wiedzy!